Page 6 - RSG_MAG_18_AE

sanat hakkında - { mayıs 2019 }
İznik Çinisi
6 İTÜ RSG | 05/2019
Osmanlı İznik çinileri, dünyaca tanınan sanatlarımızdan biri olarak bugün Topkapı Sarayı Müzesi, Sadberk Hanım Müzesi ile Metropolitan, Victoria & Albert, British, Louvre, Hermitage ve Gülbenkian Müzesi gibi dünyanın önde ge- len müze koleksiyonlarında yer almaktadır.
Çininin temel özellikleri olan sertlik, sağlamlık, renklerin canlılığı, parlaklığı, derinliği ve yıllara meydan okuması; bünyesindeki %65-85 oranındaki kuvarstan kaynaklanır. Çininin genel seramik ile farkı da dört farklı katmanda kullanılan kuvars oranından kaynaklanır. İznik çinisinin diğer farklılaştırıcı özelliği de şeffaf sır ve yüzey bezemele- rindeki sıraltı renklendirme tekniğidir.
Çini üretimi 16. ve 17. yüzyıllarda klasik Osmanlı mimarlı- ğına koşut olarak gelişme gösterir. Bu devir yapılarında İz- nik çinisi önemli bir bezeme unsuru olarak öne çıkar. Yak- laşık yarım asırlık bir süre Mimarbaşı olarak görev yapan Sinan’ın yapılarında çini kullanımının kurallarının yer- leştirdiği izlenir. İznik çinilerinin Selimiye, Rüstem Paşa ve Sokullu Camiilerindeki kullanımı, Mimar Sinan’ın mi- marlık unsurlarını bütünsel bir yapı birliği içinde ele alma yaklaşımı örneklerindendir.
Türk sanatında çini kullanımı temelde iki mecrada görü- lür. Mimarlıkta duvar pano ve karoları olarak üretilen çi- niler ve evânî* olarak adlandırılan tabak, vazo, küp gibi eşyaları içeren çiniler.
Çinilerdeki desen tasarımları alegorik ve sembolik anlam- larla birlikte, bölgenin flora ve faunasını yansıtır. Geomet- rik düzenlemeler semavi ve kozmik düşüncenin yansıması olarak kabul görür. Kitabeler ve yazılar genellikle İslam düşüncesi ve felsefesi ile ilgilidir.
* Evânî: kaplar, kacaklar.