Page 14 - RSG_MAG_17_RO

sanat hakkında - { şubat 2019 }
14 İTÜ RSG | 02/2019
limesinden türeyen ve “beş mes- neviden oluşan külliyât” anla- mına gelen bu edebî türün ilk örneğini Nizâmî-i Gencevi (ö. 1211- 12) vermiştir. Nizâmî Hamsesi’nde “Mahzenü’l-Esrâr” (Sırlar Hazine- si), “Hüsrev ü Şirin”, “Leyla vü Mec- nun”, “Heft Peyker” (Yedi Güzel), “İskendernâme” (“Şerefnâme” ve “İkbalnâme” adlarını taşıyan iki bö- lümden oluşur) başlıklı beş mesnevi vardır ve bu eser kendisinden sonra gelen diğer Hamse türündeki yazını da etkilemiştir. Nizâmî Hamsesi’nin güçlü görselliği eserin resimli nüs- halarının hazırlanmasında önemli bir tetikleyici olmuştur (Resim 3). Dünyada ve Türkiye’deki nadir eser kütüphanelerinde farklı dönemler- den, çeşitli üslupların özelliklerini gösteren, değişik kalitede kopyaları bulunmaktadır.
Şahnâme ve Hamse-i Nizâmî dışında en çok tasvirli nüshaları yapılan eser- ler arasında başı edebiyat konulu olan- lar çekmektedir. Sâdî’nin Bostân ve Gülistân, Hâcû-yi Kirmânî’nin Hümâ ve Hümâyûn, Hâcû-yi Kirmânî’nin ve Emir Hüsrev Dehlevî’nin Hamse, Mol- la Câmî’nin Heft Evreng adlı kitapları- nın yanı sıra çeşitli şairlerin Divânları, şiir antolojileri, fabl türünde, kıssa- dan hisseler çıkarmaya olanak veren Kelîle ve Dimne, Ferîdüddin Attâr’ın Mantıku’t-Tayr (Kuşların Diliyle) gibi eserleri sayılabilir. Ayrıca Reşîdüddin Fazlullah-ı Hemedânî’nin modern anlamda ilk dünya tarihi olarak ka- bul edilen eseri Câmi‘u’t-Tevârîh’in de (Tarihlerin Toplamı) resimli nüshala- rı bulunmaktadır.
Resim 3:
Behram Gür, Mağribi prensesi ile sarı köşkte, Nizâmî, Hamse, nakkaş: Şeyhî, Akkoyunlu dönemi, 1475-76, 1481, TSMK H. 762, y. 177b (Rogers, 1986, no: 72).
Söz konusu eserler çağlarının önemli nakkaşları tarafından hazırlanmışlardır. Bunlar arasında Ahmed Musâ, Cüneyd Nakkaş, Derviş Mehmed, Şeyhî, Bihzâd, Sultan Muhammed, Mîr Musavvir, Âga Mîrek, Dost Muhammed, Mirzâ Ali, Mîr Seyyid Ali, Muzaffer Ali, Şeyh Muham- med, Abdüssamed, Rızâ-yi Abbâsî, Muîn Musavvir başta gelmektedir.
Erken Osmanlı Döneminde Tasvir Sanatı
Arşiv belgelerinde Edirne’de bir sanat atölyesi olduğundan söz edilmesine