Page 42 - RSG_MAG_17_RO

sanat hakkında - { şubat 2019 }
lunması ilginçtir. Minyatür sanatçı- sının böyle bir mitosu bilme olasılığı yoktur ancak Havva’nın ağaca yakla- şan ve meyvesini yiyen ilk kişi olması nedeniyle yasak ağacın meyvelerinin onun elinde betimlenmiş olması çok da yadırganacak bir durum olmasa gerek.
Cennet ve Cennetin Bekçisi Melek Rıdvan
Cennet inancı ilk defa MÖ 2000’lere ait Sümer literatüründe karşımı- za çıkar. Cennet, Dilmun denilen ve güneşin doğduğu yere doğru uzan- dığına inanılan bir adadır. “Mutlu insanlar ülkesi, ölümsüzler ülkesi, hayat ülkesi” diye de anılır. Burada hastalık ve ölüm yoktur. Kelime ola- rak cennet, Arapça’da “örtmek, giz- lemek” anlamındaki cenn kökünden bir isim olup “bitki ve ağaçları ile top- rağı örten bahçe” anlamına gelir. İs- lam inancında hak eden müminlerin gideceği bir yerdir. Kur’an-ı Kerim’de 147 defa çeşitli şekillerde geçen cen- net kelimesi, 25 yerde dünyadaki bağ bahçe, altı yerde Âdem’in ve eşi- nin iskân edildiği mekân, bir yerde Hz. Muhammed’in yanında Cebrâil’i gördüğü sidretü’l münteha’nın civa- rında bulunan me’vâ cenneti, diğer yerlerde de âhiret cenneti anlamın- da kullanılmıştır. Eski dönemlerden beri cennetin sekiz kapısının oldu- ğu kabul edilmiştir. Ancak cehen- neme ait yedi kapının mevcudiyeti Kur’an-ı Kerim’de açıkça zikredildi- ği halde cennetin sadece kapıları- nın olduğu belirtilmektedir. Bunun dışında bir mekân tasviri bulunma- maktadır. Cennet otuzu aşkın ayette
“zeminlerinden/içlerinden ırmak- lar akan cennetler” şeklinde tasvir edilmektedir. Yahudilikte ise iyile- rin kalacağı yerin Eden bahçesi veya bazılarının Pardes dedikleri “bahçe” anlamına gelen özel yer olacağına inanılır. Tekvîn’in 2. ve 3. babların- da Eden bahçesi hakkında şu bilgi- ler verilir: “Rab, Allah Âdem’i yarattı ve şarka doğru Aden’de (Eden) yap- tığı bahçeye koydu. Diğer ağaçların arasında, bahçenin ortasında hayat ağacını ve iyilikle kötülüğü bilme ağacını yerden bitirdi. Bahçeyi su- lamak için Aden’den bir ırmak çıktı, dört kola ayrıldı: Pişon, Gihon, Dic- le ve Fırat. (Şahin, 1993, 347-376) Bütün bu bilgiler ışığında cennetin genel olarak bir bahçe şekilde tasav- vur edildiği söylenebilir. İncelenen minyatürde cennetin etrafı revaklı bir yapı ile çevrilidir. Melek Rıdvan ve Tavus’un durduğu kapının hemen solundaki mermer kemerler, Topka- pı Sarayı’nın avlularındaki kemerli bölümlere benzemektedir. Kemerle- rin arası paravan hissi uyandıran, arka planı gizleyen kare şekilli mo- tif lerle doldurulmuştur. Sütunların zeminle buluştuğu yerden itibaren üzeri bezemeli, beyaz renkli bir kı- sım başlar. Bu parça muhtemelen
Resim 3:
Tanrıça Demeter’in elindeki başakları Plutus’a verirken gösterildiği rölyef (Campbell, 2001, 20).
42 İTÜ RSG | 02/2019